Θέλουμε να μιλήσουμε για τα τραύματα. Για τα τραύματα των εξουσιαστικών και καταπιεστικών σχέσεων, από τα πρώτα χρόνια των ζωών μας. Για το τραύμα του να μεγαλώνεις σε έναν κόσμο εκμετάλλευσης, όπου η πρόσβαση στα βασικά αγαθά δεν αποτελεί δικαίωμα. Όπου αν δεν είσαι χρήσιμος -δηλαδή κερδοφόρος- για τα αφεντικά, μπορεί να καταλήξεις χωρίς στέγη, χωρίς τροφή, χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Όπου ο ανθρώπινος χρόνος, η ανθρώπινη ζωή δηλαδή, είναι εμπόρευμα – σε κάποιους ανήκουν και οι ζωές των άλλων, ενώ στους πολλούς δεν ανήκει ούτε η δική τους. Όπου αν είσαι διαφορετικός-η, σου ασκείται βία μέχρι να προσαρμοστείς στα κυρίαρχα πρότυπα – ή να εξαφανιστείς. Σε έναν κόσμο ποτισμένο στην πατριαρχία, στον ρατσισμό, στην εκμετάλλευση και στην καταπίεση. Όπου η επιδίωξη του κέρδους καταστρέφει με ταχείς ρυθμούς τον πλανήτη, κάνοντας περιοχές αβίωτες. Θέλουμε να μιλήσουμε για τα τραύματα που μας προκαλούν η στέρηση των βασικών αγαθών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η εμπορευματοποίηση του σώματος, του μυαλού και του συναισθήματος, της επιθυμίας και της ελπίδας. Για τα τραύματα που μας προκαλούν η ενοχοποίηση και ο στιγματισμός, η καταστολή και η επιβολή μιας, από άλλους ορισμένης, “κανονικότητας”. Κανείς δεν μπορεί να είναι πραγματικά υγιής σε μια τόσο άρρωστη κοινωνία. Και η επούλωση αυτών των τραυμάτων δεν μπορεί να γίνει χωρίς την άρση των συνθηκών που τα προκαλούν.
Θέλουμε να μιλήσουμε για την κοινωνία. Για το πώς είναι και το πώς θα μπορούσε, για το πώς θα θέλαμε να είναι. Αυτό που πάντα νιώθαμε έγινε ξεκάθαρο με την πανδημία: για τους πλούσιους και τους ισχυρούς οι κοινωνίες δεν είναι παρά θάλαμοι πειραμάτων για το πώς θα διατηρήσουν και θα αυξήσουν τον πλούτο και την ισχύ τους. Η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας, αν υπηρετούσαν το κοινωνικό σύνολο και όχι το κέρδος, θα μπορούσε να εξασφαλίζει πολύ διαφορετικούς όρους διαβίωσης για όλες και όλους. Αν δεν υπήρχε το κέρδος, θα μπορούσαμε να χτίσουμε μια κοινωνία όπου η κάλυψη των βασικών αναγκών για όλους θα ήταν η βασική προτεραιότητα. Θα μπορούσαμε να οργανώσουμε έτσι την παραγωγή ώστε να χρειάζεται να δουλεύουμε λιγότερο και πιο ξεκούραστα, να μην αγωνιούμε για την επιβίωσή μας, να έχουμε τον χρόνο και την ελευθερία να επιδιώξουμε την προσωπική και συλλογική μας ανάπτυξη, την εκπλήρωση των επιθυμιών μας, την ευτυχία μας. Θα μπορούσαμε να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την υπόλοιπη φύση, να κατανοήσουμε πως τόσο η υγεία όσο και η ελευθερία μας είναι σε άμεση εξάρτηση με ό,τι μας περιβάλλει, να χτίσουμε ένα βιώσιμο παρόν και μέλλον στον πλανήτη. Θέλουμε να ακούσουμε τη φωνή εκείνων που απουσιάζουν από την “εθνική ιστορία”, να διεκδικήσουμε μαζί με εκείνους που η ελεύθερη αγορά πέταξε στο καλάθι των αχρήστων, να πάρουμε θέση υπέρ εκείνων που βιάζονται και κατηγορούνται για το βιασμό τους. Θέλουμε να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τις εξουσιαστικές σχέσεις που αναπαράγουμε ασυνείδητα, να μάθουμε να αμφισβητούμε συνθήκες και κανόνες ζωής που μας έχουν επιβληθεί ως δεδομένοι και αμετάβλητοι. Γιατί οι άνθρωποι έχουν μια φυσική τάση προς την αλληλεγγύη και την ενσυναίσθηση, που επιβιώνουν κόντρα στο απάνθρωπο σύστημα στο οποίο έχουμε υποδουλωθεί. Όταν καταργηθούν οι συνθήκες που τροφοδοτούν τον φόβο, τον ανταγωνισμό και την απληστία, οι όμορφες πλευρές του ανθρώπου θα μπορούν να ανθίσουν στο μέγιστο. Έχουμε δικαίωμα να ζήσουμε σε μια τέτοια κοινωνία – όχι κάποιοι μακρινοί μας απόγονοι αλλά εμείς, τώρα, όσο ζούμε τις μοναδικές ζωές μας.
Θέλουμε να μιλήσουμε για τη βία. Δεν είναι ίδια η βία “από όπου κι αν προέρχεται”. Το κράτος είναι ένας μηχανισμός που επιβάλλει τους κανόνες του ταξικού διαχωρισμού και απαιτεί να έχει το μονοπώλιο της βίας επί της κοινωνίας. Η ίδια του η ύπαρξη δηλαδή αποτελεί πράξη βίας. Είναι το κράτος που υπερασπίζεται την εκμετάλλευση για λογαριασμό της άρχουσας τάξης, και αυτό κάνουν και οι επίδοξοι διαχειριστές του, είτε μας σερβίρουν εκμετάλλευση με νεοφιλελεύθερο, είτε με “κοινωνικό” πρόσωπο. Είναι το κράτος που διεξάγει τους σύγχρονους πολέμους, εκτός αλλά και εντός συνόρων, που διεξάγει τον κοινωνικό πόλεμο ενάντια στους καταπιεσμένους. Δεν θα υπάρξει ειρήνη, δεν θα υπάρξει αντιμετώπιση της βίας ως κεντρικού μοχλού κίνησης της κοινωνίας όσο υπάρχουν κράτη, όσο υπάρχει εκμετάλλευση. Δεν είναι ίδια η βία αυτού που θέλει να επιβληθεί, με την αντι-βία αυτού που προσπαθεί να προφυλαχθεί από τη βία, που προσπαθεί να ζήσει ελεύθερος. Η βία δεν είναι δική μας επιλογή. Έχουμε δικαίωμα να ζούμε σε έναν κόσμο χωρίς ρατσισμό, χωρίς φασισμό, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Δεν απεμπολούμε το δικαίωμά μας στην αυτοάμυνα, μέχρι να επιτευχθεί αυτός ο στόχος.
Θέλουμε να μιλήσουμε για την ελευθερία – και το αδερφάκι της, την ευθύνη. Ο στόχος μας δεν περιορίζεται στο να είμαστε ελεύθεροι ατομικά ή στο χωρικό πλαίσιο μιας χώρας. Όσο μία ή ένας από εμάς δεν είναι ελεύθερος-η, κανείς μας δεν είναι. Στόχος μας είναι η κατάργηση της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης, το να ζήσουμε σε μια κοινωνίας πραγματικής ελευθερίας και αλληλεγγύης. Και επειδή όπου υπάρχει κράτος δεν υπάρχει ελευθερία, ενώ όπου υπάρχει ελευθερία δεν υπάρχει κράτος, ο στόχος μας περιλαμβάνει την κατάργηση των κρατών. Το να αγωνίζεσαι κατά του κράτους, ωστόσο, δεν σημαίνει πως δεν είσαι υπέρ των δημοσίων αγαθών. Είμαστε υπέρ των δημοσίων αγαθών, που μπορούν να γίνουν πραγματικά δημόσια μόνο όταν η διαχείρισή τους περάσει από το κράτος στην ίδια την κοινωνία. Κατανοούμε ότι είναι αρρωστημένη η σχέση εξάρτησης που καλλιεργείται από τα κράτη, όπου οι ευθύνες για μια σειρά θεμάτων μετακυλίονται σε αυτά, κι έτσι υπό μία έννοια οι πολίτες δεν ενηλικιώνονται ποτέ πλήρως, παίρνοντας την ευθύνη των ζωών τους και οργανώνοντάς αυτές συλλογικά. Κι αν ενδεχομένως μας τρομάζουν τα αχαρτογράφητα νερά αυτών των ευθυνών, επιμένουμε να επιθυμούμε και να επιδιώκουμε να πλεύσουμε σε αυτά, γιατί μόνο μέσα από την πραγματική ανάληψη της ευθύνης για τις ζωές μας θα ζήσουμε ελεύθερα.
Η συμμετοχή στην Odo είναι, υπό αυτό το πρίσμα, μια επιλογή ανάληψης ευθύνης. Δεν είναι η ανάληψη ευθύνης που επιδιώκουμε, που μπορεί να έρθει μόνο μέσα από τη συνολική απελευθέρωση και ενηλικίωση της ανθρωπότητας, είναι όμως η ευθύνη της συλλογικής αναζήτησης ενός δρόμου προς τα εκεί. Θέλουμε ν’ ανακαλύψουμε από την αρχή τη δύναμή μας να αλλάξουμε τον κόσμο, την ικανότητά μας να αυτοργανωθούμε, τη θέλησή μας να συζητήσουμε και να συμπορευτούμε. Πατριαρχία, καπιταλισμός και κράτος, και, τελικά, κάθε εξουσία, δεν είναι φυσικά φαινόμενα. Θα ανατραπούν, καθώς ο κόσμος μετασχηματίζεται καθημερινά, κι εμείς θέλουμε να είμαστε κομμάτι αυτού του μετασχηματισμού, έχοντας ως βασικό εργαλείο μας τη διαθεματική προσέγγιση. Με συνείδηση του γεγονότος ότι οι συνειδήσεις μας έχουν σφυρηλατηθεί μέσα στο πλαίσιο της πρωτόγονης, ιεραρχικής και ταξικής κοινωνίας την οποία προσπαθούμε να υπερβούμε, κι έχουν διαποτιστεί από τις αντιλήψεις της. Γνωρίζοντας πως δεν μπορεί παρά η ίδια να αποτελεί μια ατελή μορφή οργάνωσης, είμαστε αντίθετοι στην καλλιέργεια οποιουδήποτε είδους «κομματικού πατριωτισμού» σε σχέση με την Odo – δεν είναι παρά μία μορφή της προσπάθειάς μας για την απελευθέρωση, και γι’αυτό πρέπει να είναι πάντα έτοιμη να αλλάξει ή να αυτοδιαλυθεί και να δώσει τη θέση της σε μια πιο πρόσφορη μορφή οργάνωσης και συλλογικότητας. Είναι μέσο, όχι σκοπός.
Σε διαχωρισμό με τις λογικές που βλέπουν τις πολιτικές συλλογικότητες ως “πρωτοπορίες” διακριτές από τις κινηματικές διαδικασίες, το βασικό πεδίο άσκησης πολιτικής για τις δικές μας επιδιώξεις δεν μπορεί παρά να είναι το αδιαμεσολάβητο κίνημα – τα άτομα που μπαίνουν σε κίνηση, συλλογικοποιούνται, παίρνουν τις ζωές τους στα χέρια τους και διεκδικούν την άρση των καταπιέσεων. Από αυτή την άποψη, η Odo είναι περισσότερο “κινηματική” συλλογικότητα – ή, πιο σωστά, βλέπει ενιαία την κινηματική και πολιτική παρέμβαση. Δεν θέλουμε να κυβερνήσουμε, δεν θέλουμε να αντιπροσωπεύσουμε, δεν θέλουμε να καθοδηγήσουμε. Η κατάργηση της καταπίεσης θα έρθει από το κίνημα, κι εμείς είμαστε μέρος του.
Θέλουμε, επίσης, να μιλήσουμε για τη διαθεματικότητα. Πιστεύουμε ότι τα διάφορα απελευθερωτικά κινήματα έχουν στον πυρήνα τους όχι απλά την αντίθεση στην εκάστοτε μορφή ανισότητας και καταπίεσης, αλλά συνολικά την πεποίθηση ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Η μονοθεματική αντίληψη στα κινήματα θολώνει αυτή την οπτική, υπονομεύει τον συνολικό απελευθερωτικό αγώνα και προσφέρει ειρήνη σε άλλες μορφές καταπίεσης. Αν θέλουμε το κίνημα να αποκτήσει έναν συνολικό χειραφετητικό προσανατολισμό, πρέπει να αγκαλιάσουμε την έννοια της διαθεματικότητας. Δεν θέλουμε ρατσιστές στα συνδικάτα. Δεν θέλουμε σεξιστές στους φοιτητικούς συλλόγους. Έτσι δεν θέλουμε και κυβερνητικούς στους αγώνες μας. Το πολιτικό σχέδιο της διακυβέρνησης επί της κοινωνίας είναι ένα σχέδιο ανταγωνιστικό προς το σχέδιο της αυτοκυβέρνησης της κοινωνίας. Δεν χωράνε ανάμεσά μας υπερασπιστές του καπιταλισμού, της εκμεταλλευτικής σχέσης εργοδότη-εργαζομένου, γιατί αν πιστεύουμε πραγματικά ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, αυτό δεν μπορεί να μην αντανακλάται και στον τρόπο παραγωγής. Αυτός ο διαχωρισμός δεν γίνεται στη βάση κάποιας “ιδεολογικής καθαρότητας”, αλλά απλούστατα στη βάση του ασυμβίβαστου των στόχων: Δεν μπορεί και να αγωνίζεσαι για μια κοινωνία ελευθερίας, και ταυτόχρονα για μια ταξική, ιεραρχική κοινωνία υπό τη δική σου διακυβέρνηση – ακόμα και ως “αναγκαίο κακό”: Ή το ένα είναι αναγκαίο εδώ και τώρα, ή το άλλο. Ποιος μπορεί να αποφασίσει κάτι τέτοιο για λογαριασμό των καταπιεσμένων; Όποιος κι αν προβάλλεται ως μακροπρόθεσμος στόχος, ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα.
Θέλουμε να είμαστε μέρος ενός πολύμορφου, ανεξάρτητου, άκεντρου, απελευθερωτικού κινήματος που αγωνίζεται για τη ριζική αλλαγή της κοινωνίας. Και θέτει ως στόχο του την αυτοδιαχείριση κάθε πλευράς της ζωής μας, αποκλείοντας οριστικά την εκλογή και τον διαχωρισμό αφεντικών σε “καλά” και “κακά” ως μέσο για μια καλύτερη κοινωνία. Αυτή είναι και η πρότασή μας προς τον κόσμο του αγώνα. Χωρίς αυταπάτες για όσους θα συμμετέχουμε σε αυτό, έχουμε όλοι και όλες βαθιά χαραγμένες μέσα μας εξουσιαστικές και αντιδραστικές αντιλήψεις, όμως έχει σημασία αν προσπαθείς να υπερβείς -ατομικά και συλλογικά- τις όποιες εξουσιαστικές, ρατσιστικές, σεξιστικές τάσεις, ή αν περιλαμβάνεις πλευρές τους στο πολιτικό σου σχέδιο. Το “πώς” είναι εξίσου κομμάτι του “τι” στις δικές μας επιδιώξεις, και γι’αυτό τα αιτήματά μας δεν μπορούν να περιοριστούν σε bullets κάποιου κυβερνητικού προγράμματος. Ονειρευόμαστε μια κοινωνία που να χωρά τις μοναδικές προσωπικότητες όλων μας και προσπαθούμε να δημιουργούμε τις συνθήκες, κάθε μέρα, κάθε στιγμή, ώστε όλοι να έχουμε δικαίωμα στη ζωή.
Έχουμε ανάγκη ασφαλείς χώρους για να μιλήσουμε, να ακούσουμε και να μας ακούσουν με ενσυναίσθηση. Έναν τέτοιο χώρο προσπαθούμε να χτίσουμε στην Odo, με τις διαδικασίες της να αποτελούν ένα εργαστήρι για τον κόσμο που ονειρευόμαστε, τον κόσμο της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης. Επιδιώκουμε την αρμονία ανάμεσα στο ατομικό και το συλλογικό επίπεδο, την παράλληλη και ανεμπόδιστη ανάπτυξη και στα δύο. Σε κάθε διαδικασία της Odo, οι συμμετέχοντες έχουν την ευθύνη να αποφασίσουν συλλογικά τους όρους με τους οποίους αυτή θα διεξαχθεί (ιεράρχηση ζητημάτων, χρόνος τοποθετήσεων, κυκλική ή όχι ανάληψη λόγου κοκ) με στόχο να παρθούν αποφάσεις σε εύλογο χρονικό διάστημα και αφού ακουστούν όλες οι απόψεις. Οι αποφάσεις προσπαθούμε να παίρνονται ιδανικά με ομοφωνία ή με την ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Αν η ομοφωνία σε ένα ζήτημα δεν μπορεί να επιτευχθεί μετά από διεξοδική συζήτηση και συλλογική προσπάθεια, τότε αποφασίζουμε με αυξημένη πλειοψηφία ⅔ επί των συμμετεχόντων. Σε περιπτώσεις που δεν μπορεί να επιτευχθεί κοινή στάση των ⅔, ωστόσο θεωρούμε σημαντικό το να παρθεί κάποια απόφαση, μπορούμε με πλειοψηφία ⅔ να επιτρέψουμε τη λήψη απόφασης με απλή πλειοψηφία για κάποιο συγκεκριμένο θέμα. Οι αποφάσεις δεν δεσμεύουν όσες-ους έχουν σημαντικές διαφωνίες, εφόσον αναγνωρίζουν την απόφαση της συλλογικότητας και διαχωρίζουν τη θέση τους. Μέλη της Odo θεωρούνται όσες και όσοι θέλουν να είναι μέλη της, συμφωνούν με τις γενικές αρχές αυτού του κειμένου και δρουν σε αυτή την κατεύθυνση. Η ιδιότητα του μέλους μπορεί να αναιρεθεί μετά από απόφαση της συλλογικότητας, αν συντρέχουν σημαντικοί λόγοι.
Το παρόν κείμενο μπορεί να εμπλουτιστεί και αλλαχθεί μέσα από τις διαδικασίες, την εμπειρία και την εξέλιξη της συλλογικότητας.
Odo / ελευθεριακή συλλογικότητα
